Kanpai-hotsak urrunean, haizearen zurrunbiloa, hitzak hegan... Modu iradokitzailean abiatzen da Ikimilikiliklik, JA Artzeren unibertsoa bideo instalazioa. Alberto Lizarraldek eta Carlos Rodriguezek zuzendu dute Donostiako San Telmo museoko erakusketa, EHUko Mikel Laboa katedrak eta Morgancreak lagunduta.

Luze zabal hitz egin daiteke Joxan Artzeren unibertso poetikoaz. Erakusketa honetan ordea, iradokizunetan dago mezuaren indarra. Lau pantaila, pareta eta zorua ari dira solasean. Artze ari du ezker eskuin, Artze ari du goian behean. Era honetan, poetaren irudi poliedrikoa agertuko zaio begien aurrean bisitariari. Artzeren unibertsoaren erakusgarri.

Mikel Laboaren itzala

Txalaparta ezinbesteko doinua izan da Joxan Artzeren ibilbidean. Eta txorien kantua. Ziurrenik, horiek dira bere soinu bandaren ikur nagusienak. Ikimilikiliklik JA Artzeren unibertsoa erakusketan, trumilka datoz hitzak, txalaparta doinuak eta txorien hegaldiak.

Soinu bandaz ari garela, Mikel Laboaren kantuek ere pisu handia dute. Azken batean, Laboaren kantuak Artzerenak beste dira. Eta erakusketan, jakina, Laboaren itzala ageri da. Maite ditut maite abestiaren doinuarekin abiatzen da, hain zuzen, ‘Hartzabal’ izeneko atala. Erakusketaren hasierako ataltxo honetan, Usurbilgo argazkiak, 60 eta 70etako gertaerak eta Ez Dok Amairuko irudiak uztartzen dira.

Garaiko grabazioei esker, Ikimilikiliklik bidekidekariaren audio zatiak entzuteko parada du bisitariak. Eta hitzen eta irudien bitartez, 1975-1978 urteetan eginiko ikuskizun haietara garamatza erakusketak. Eta konturatuko gara aitzindaria izan zela idatzitakoa paperera eramaten, eta baita idatzitakoa plazaratzen ere. Lanalanalana bucle-aren bitartez ohartuko gara performance delakoak egiten ere aurrenetakoak izan zirela Artze anaiak (eta konpainia). Orain hain ohikoa zaigun definizioa –performance delakoa– erabiltzen ez zen garaian. Pentsa.

Collage moduan harilkatua

Hitz-jokoak ohikoak dira Usurbilgo poetaren ibilbidean. Eta bideo instalazioaren egileek asmatu dute joera estilistiko hori irudikatzen. Hitzak txirikordatuz, San Telmoko pantailetan collage ikusgarriak osatuz.

Artzeren ibilbidean erreparatzen hasi eta pentsaezina litzateke Hegoak ebaki banizkio poemaz ez akordatzea. Ageri da erakusketan. Nola ez ba. Modu iradokitzailean, hau ere. Joxan Artze albora begira ageri da. Eta poema hori bera du ahotan. Ez gaztetako Joxanen ahotsean. Gaurko Joxanen ahotsean baizik. Hitzez eta irudiz. Erakusketa honetarako propio eginiko grabazioa dela ematen du. Eta Artzeren bozak harrapatuta, poemarekin batera datozen hitzekin, irudiekin eta doinuekin bustitzen joango da ikuslea. Xirimiri betean. Artze ari du San Telmon. Eta Mikel Laboa, eta Ez dok Amairu, eta Jexux anaia… Artze ari du Donostiako San Telmon. Artze, goian behean.

Beste bi astez ikusgai

Erakusketa otsailaren 14ra arte egongo da ikusgai San Telmo Museoaren bigarren solairuan, Laborategi Aretoan. Oraindik agertu ez bazarete, bi aste dituzue aurretik. Asteartetik igandera irekitzen dute museoa, 10:00etatik 20:00etara. Bideo-instalazioak ordu erdiko iraupena du eta bucle-an dago ipinia. Sarrera doan da.

Argazkia: Imanol Ubeda.